De afgelopen jaren is er veel te doen geweest rondom de belastingheffing in Box 3. De manier waarop de Belastingdienst jarenlang het inkomen uit sparen en beleggen berekende, bleek in strijd met het recht. Hierdoor zijn miljoenen belastingplichtigen mogelijk te veel belasting kwijtgeraakt. Om deze fout te herstellen, is het zogeheten rechtsherstel Box 3 in het leven geroepen. In dit blog leggen we uit wat rechtsherstel precies is, waarom het nodig was, en wat dit concreet betekent voor jou als belastingbetaler.
Wat is rechtsherstel?
Rechtsherstel betekent dat een overheid of instantie maatregelen neemt om een onrechtmatige situatie te corrigeren. In het geval van Box 3 gaat het om het herstellen van de belastingheffing over vermogensinkomen die onterecht of oneerlijk was volgens het gerechtshof en later bevestigd door de Hoge Raad.
Met andere woorden: mensen die in het verleden te veel belasting hebben betaald over hun vermogen, krijgen (in principe) geld terug of een herziening van hun aanslag.
Wat is er misgegaan in Box 3?
Tot en met 2022 rekende de Belastingdienst in Box 3 met fictieve rendementen op spaargeld en beleggingen. Dat wil zeggen: de overheid ging uit van een bepaald (vastgesteld) percentage aan rendement, ongeacht wat je werkelijk had verdiend met je spaargeld of beleggingen.
Voor veel spaarders was dat nadelig, zeker toen de spaarrentes historisch laag stonden. Zij betaalden belasting over een rendement dat ze helemaal niet behaald hadden.
De Hoge Raad oordeelde eind 2021 dat deze werkwijze in strijd is met het eigendomsgarantie van het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Dit leidde tot een enorme juridische en politieke nasleep.
Wat houdt het rechtsherstel Box 3 in?
Het rechtsherstel Box 3 is een poging van de overheid om belastingplichtigen die tussen 2017 en 2022 nadeel hebben ondervonden van het oude stelsel, tegemoet te komen. Daarbij wordt gekeken naar het werkelijke rendement (of iets dat daar dichterbij ligt) op iemands vermogen.
De regeling die hiervoor is bedacht heet het forfaitaire spaarvariant ofwel de herstelregeling Box 3. Hierbij wordt uitgegaan van aparte rendementen voor spaargeld, beleggingen en schulden – en dus niet langer één gemiddeld fictief rendement voor het hele vermogen.
Wie komt in aanmerking voor rechtsherstel?
Je komt in aanmerking voor rechtsherstel als je:
-
In de jaren 2017 t/m 2022 belasting hebt betaald in Box 3;
-
Een belastingprocedure (bezwaar) hebt lopen of in sommige gevallen ook als je geen bezwaar hebt gemaakt (afhankelijk van het jaar);
-
Een lager werkelijk rendement had dan het fictieve rendement dat de Belastingdienst rekende.
Let op: het kabinet heeft besloten dat niet iedereen automatisch volledig gecompenseerd wordt. Vooral mensen die geen bezwaar hebben gemaakt tegen hun aanslag vóór de uitspraak van de Hoge Raad in 2021, vallen soms buiten de boot. Dit leidde tot veel maatschappelijke en juridische discussie.
Hoe werkt de nieuwe berekening?
De Belastingdienst gebruikt voortaan voor het rechtsherstel andere forfaits:
-
Spaargeld: gebaseerd op het gemiddelde spaarrendement van dat jaar;
-
Beleggingen: een hoger forfaitair rendement;
-
Schulden: worden apart meegewogen.
Is het nieuwe berekende rendement lager dan het oude fictieve rendement? Dan krijg je belasting terug.
Wat kun je nu doen?
Heb jij tussen 2017 en 2022 belasting betaald over vermogen in Box 3? Dan is het slim om:
-
Te controleren of je in aanmerking komt voor rechtsherstel;
-
Je aangiftes en beschikkingen te (laten) beoordelen op mogelijke teruggaaf;
-
In bezwaar te gaan als je vindt dat je nog recht hebt op verdere compensatie.
Ook voor belastingjaren vanaf 2023 geldt een aangepaste berekening, maar het definitieve Box 3-stelsel (op basis van werkelijk rendement) wordt pas vanaf 2027 verwacht.
Conclusie
Het rechtsherstel Box 3 is een belangrijke ontwikkeling voor iedereen met vermogen. Hoewel het niet alle onrecht uit het verleden rechtzet, biedt het wel in veel gevallen financiële compensatie. Of en hoeveel je terugkrijgt, hangt af van je situatie en de manier waarop jouw vermogen in de aangifte stond.
Wil je weten of jij in aanmerking komt voor rechtsherstel of heb je hulp nodig bij het beoordelen van je situatie? Neem dan contact op met een belastingadviseur of jurist die gespecialiseerd is in Box 3-kwesties.
